Πως αμοίβεται η υπερεργασία, υπερωρία

Πως αμοίβεται η υπερεργασία, υπερωρία
http://www.in.gr/Reviews/article.asp?lngInstallationID=200&lngReviewID=12272&lngItemID=96652
Διευθέτηση χρόνου εργασίας

Με την οικονομική κρίση έχει έρθει έντονα στην επικαιρότητα το θέμα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Οι μειώσεις προσωπικού, οι μειώσεις υπερωριών, η προσπάθεια αξιοποίησης των δυνατοτήτων που δίνει ο νόμος για απασχόληση των εργαζομένων σε διαστήματα μεγαλύτερης ανάγκης σε εργασία, τοποθετούν το θέμα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας ως κεντρικό θέμα των εργασιακών σχέσεων και είναι πιθανό να αποτελέσουν σημείο τριβής και επαναδιαπραγμάτευσης μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.

Το άρθρο αυτό επιχειρεί να αναδείξει τα βασικά σημεία των διατάξεων που ισχύουν σήμερα.

1. Ωράριο εργασίας - Έννοια υπερεργασίας και υπερωρίας

Ο συνολικός αριθμός των ωρών που προσφέρει ο εργαζόμενος τις υπηρεσίες του σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση καθορίζει το ωράριο εργασίας του.

Το συμβατικό ωράριο εργασίας που εφαρμόζει κάθε εργαζόμενος καθορίζεται είτε με την αντίστοιχη ΣΣΕ, είτε με την ατομική σύμβαση εργασίας είτε με κανονισμό εργασίας που έχει συμβατική ισχύ.

Με διάταξη νόμου ορίζεται το ανώτατο όριο νόμιμης απασχόλησης των μισθωτών που είναι υποχρεωτικές και έτσι καθορίζεται το νόμιμο ωράριο απασχόλησης των εργαζομένων.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 3385/2005, ο νομοθέτης διακρίνει τις επιχειρήσεις σε επιχειρήσεις που εφαρμόζουν εβδομαδιαίο ωράριο εργασίας πέντε ημερών και σε επιχειρήσεις που εφαρμόζουν εβδομαδιαίο ωράριο εργασίας έξι ημερών.

Ως υπερεργασία, στο πενθήμερο σύστημα εργασίας θεωρείται οι επιπλέον πέντε (5) ώρες που θα απασχοληθεί ο εργαζόμενος την εβδομάδα, πέραν του συμβατικού ωραρίου εργασίας του (40 ώρες), σύμφωνα με την κρίση του εργοδότη, δηλαδή σε αυτή την περίπτωση οι επιπλέον πέντε ώρες (41η, 42η, 43η, 44η, 45η ώρα) θα θεωρηθούν υπερεργασία. Ενώ για τους εργαζόμενους που ισχύει σύστημα εργασίας έξι(6) εργάσιμων ημερών την εβδομάδα ως υπερεργασία θεωρούνται οι οκτώ (8) επιπλέον ώρες εργασίας την εβδομάδα, πέραν του συμβατικού ωραρίου εργασίας, δηλαδή από την 41η έως την 48η ώρα.

Ως υπερωριακή απασχόληση θεωρείται η πέραν των σαράντα πέντε (45) ωρών την εβδομάδα απασχόληση του μισθωτού στις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν το πενθήμερο σύστημα απασχόλησης και για όσους εργαζομένους ισχύει σύστημα εργασίας έξι (6) εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, η πέραν των σαράντα οκτώ (48) ωρών εργασίας την εβδομάδα.

Σε κάθε περίπτωση διατηρούνται σε ισχύ οι ρυθμίσεις για το νόμιμο ημερήσιο ωράριο εργασίας.

Στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι ο αριθμός των υπερωριών ανά εργαζόμενο και ανά έτος δεν είναι απεριόριστο. Το ανώτατο όριο υπερωριών ρυθμίζεται με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας. Νόμιμη υπερωριακή απασχόληση είναι αυτή που πραγματοποιείται μετά από άδεια της Κοινωνικής Επιθεώρησης Εργασίας του Σ.ΕΠ.Ε. ή κατόπιν εμπρόθεσμης αναγγελίας προς αυτή, όταν πρόκειται για βιομηχανικές και βιοτεχνικές επιχειρήσεις. Επομένως, κάθε ώρα υπερωρίας, για την πραγματοποίηση της οποίας δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες από το νόμο διατυπώσεις και διαδικασίες έγκρισης, χαρακτηρίζεται εφεξής κατ΄ εξαίρεση υπερωρία (άρθρο 1, Ν.3385/2005).

2. Αμοιβή υπερεργασίας - υπερωρίας- κατ' εξαίρεση υπερωρίας

Οι αποδοχές που καταβάλλονται στους εργαζόμενους για την υπερεργασιακή και υπερωριακή απασχόληση υπολογίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 3385/2008(ΦΕΚ Α΄ 210/19-8-2009).

Οι ώρες υπερεργασίας αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 25% και δεν συνυπολογίζονται στα επιτρεπόμενα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, όρια υπερωριακής απασχόλησης. Επομένως, για το μεν πενθήμερο σύστημα απασχόλησης θα καταβληθεί το ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 25% από την 41η έως την 45η ώρα υπερεργασιακής απασχόλησης, ενώ για το 6ήμερο σύστημα απασχόλησης για τις οκτώ (8) ώρες υπερεργασίας από την 41η έως την 48η ώρα υπερεργασίας τη εβδομάδα.

Όσον αφορά τον υπολογισμό της αμοιβής των ωρών υπερωρίας οι μισθωτοί που δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας και μέχρι τη συμπλήρωση εκατόν είκοσι (120) ωρών ετησίως αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 50%. Η αμοιβή για την πέραν των εκατόν είκοσι (120) ωρών ετησίως νόμιμη υπερωριακή απασχόληση είναι το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 75%

Τέλος, σύμφωνα με τις ίδιες διατάξεις ορίζεται ότι για κάθε ώρα κατ’ εξαίρεση υπερωρίας που παρέχει ο εργαζόμενος, δικαιούται αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο, προσαυξημένο κατά 100%.

Παράδειγμα Ι

Αμοιβή σε περίπτωση υπερεργασιακής απασχόλησης

Μισθωτός με καταβαλλόμενο ημερομίσθιο 42,43€ και εξαήμερη εβδομαδιαία απασχόληση, εργάσθηκε 8 ώρες επί 6 ημέρες. Για την εβδομάδα αυτή οι αποδοχές του υπολογίζονται ως εξής:

Ημερομίσθιο : 42,43€

Ωρομίσθιο : 42,43€/6,66=6,37€

Αμοιβή κανονικής εβδομαδιαίας εργασίας: 40ώρες * 6,37€ = 254,80€

Αμοιβή υπερεργασίας:

(48ώρες – 40ώρες =) 8ώρες * 6,37€ = 50,96€,

50,96€ * 25% = 12,74€,

50,96€ + 12,74€ = 63,70€

Συνολική εβδομαδιαία αμοιβή: 254,80€ + 63,70€ = 318,50€

Παράδειγμα ΙΙ

Αμοιβή σε περίπτωση υπερωριακής απασχόλησης

Μισθωτός με καταβαλλόμενο ημερομίσθιο 42,43€ και εξαήμερη εβδομαδιαία απασχόληση εργάσθηκε συνολικά 60 ώρες την βδομάδα. Για την βδομάδα αυτή οι αποδοχές θα υπολογιστούν για τις 8 επιπλέον ώρες πέραν τις 40 ως υπερεργασία και για τις υπόλοιπες 12 ώρες ως υπερωρία.

Ημερομίσθιο : 42,43€

Ωρομίσθιο : 42,43€/6,66=6,37€

Αμοιβή κανονικής εβδομαδιαίας εργασίας: 40ώρες * 6,37€ = 254,80€

Αμοιβή υπερεργασίας:

(48ώρες – 40ώρες =) 8ώρες * 6,37€ = 50,96€,

50,96€ * 25% = 12,74€,

50,96€ + 12,74€ = 63,70€ (αμοιβή υπερεργασίας)

Αμοιβή υπερεργασίας:

(60ώρες-48ώρες=) 12ώρες*6,37=76,44€

76,44€*75%=57,33€

76,44€+57,33€=133,77€ (αμοιβή υπερωρίας)

Συνολική εβδομαδιαία αμοιβή: 254,80€+63,70€+133,77€=452,27€

3. Συστήματα διευθέτησης χρόνου εργασίας

Στο άρθρο 2 του Ν. 3385/2005 καθορίζονται δυο συστήματα διευθέτησης χρόνου εργασίας, ένα σε τετράμηνη βάση (περίοδος αναφοράς) και ένα σε ετήσια βάση (ημερολογιακή).

Σύστημα διευθέτησης χρόνου εργασίας σε τετράμηνη βάση

Στην περίπτωση που η επιχείρηση εμφανίζει σώρευση εργασίας που οφείλεται είτε στη φύση, στο είδος ή στο αντικείμενο των εργασιών της είτε σε ασυνήθεις ή απρόβλεπτους λόγους για μια χρονική περίοδο αυξημένης απασχόλησης επιτρέπεται, σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως σαράντα (40) ωρών εβδομαδιαίως, ο εργαζόμενος να απασχολείται δύο (2) ώρες την ημέρα επιπλέον των οκτώ (8) ωρών, δηλαδή μέχρι 10 ώρες ημερησίως, υπό την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον των σαράντα (40) (ή του μικρότερου συμβατικού ωραρίου) ώρες εργασίας την εβδομάδα αφαιρούνται από τις ώρες εργασίας μιας άλλης χρονικής περιόδου (περίοδος μειωμένης απασχόλησης). Αντί της παραπάνω μειώσεως των ωρών εργασίας, επιτρέπεται να χορηγείται στον εργαζόμενο ανάλογη ημερήσια ανάπαυση (ρεπό) ή συνδυασμός μειωμένων ωρών και ημερών αναπαύσεως.

Το χρονικό διάστημα των περιόδων αυξημένης και μειωμένης απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει συνολικά τους τέσσερις (4) μήνες κατά ημερολογιακό έτος (περίοδος αναφοράς). (παρ. 1, άρθρο 2 του Ν.3385/2005)

Σύστημα διευθέτησης χρόνου εργασίας σε ετήσια βάση

Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 1 του Ν.3385/2005, παρέχεται η δυνατότητα διευθέτησης χρόνου εργασίας σε ετήσια ημερολογιακή βάση.

Σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως σαράντα (40) ωρών εβδομαδιαίως, εφόσον η επιχείρηση εμφανίζει σώρευση εργασίας που οφείλεται είτε στη φύση, στο είδος ή στο αντικείμενο των εργασιών της είτε σε ασυνήθεις ή απρόβλεπτους λόγους, επιτρέπεται να συμφωνηθεί ότι μέχρι διακόσιες πενήντα έξι (256) ώρες εργασίας από το συνολικό χρόνο απασχόλησης εντός ενός (1) ημερολογιακού έτους, να κατανέμονται με αυξημένο αριθμό ωρών σε ορισμένες χρονικές περιόδους. Αυτοί οι χρονικοί περίοδοι δεν μπορούν να υπερβαίνουν τις τριάντα δύο (32) εβδομάδες ετησίως και για το λοιπό διάστημα του ημερολογιακού έτους να υπάρχει μειωμένος αριθμός ωρών..

(Μυρσίνη Δρίμτζια, Οικονομολόγος, Μέλος της Επιστημονικής Ομάδας της Epsilon Net)